Moduł 1: Fundamenty sztucznej inteligencji

Wprowadzenie do AI - od podstaw do praktyki

🎯 Cele modułu

Po ukończeniu tego modułu uczestnicy będą potrafili:

• Zrozumieć podstawowe pojęcia AI, ML, Deep Learning i ich różnice
• Rozpoznać AI w codziennym życiu i pracy
• Wykorzystać podstawowe narzędzia AI w pracy
• Ocenić potencjał i ograniczenia AI w swojej pracy
• Zastosować etyczne zasady używania AI

---

Sesja 1: Kluczowe koncepcje AI

🚀 Wprowadzenie: "AI już jest w Twojej organizacji" (15 min)

Aktywność rozgrzewkowa: "Znajdź AI wokół siebie"

Uczestnicy mają 5 minut na identyfikację wszystkich technologii w pracy, które mogą wykorzystywać AI:

Oczywiste przykłady:

• Filtry antyspamowe w emailu
• Google Translate
• Netflix/YouTube rekomenduje treści szkoleniowe
• Google Maps planuje najlepszą drogę do pracy

Mniej oczywiste przykłady:

• Autokorekta w Microsoft Word
• Rozpoznawanie twarzy w aplikacjach zdjęciowych
• Siri/Alexa/Google Assistant
• Rekomendacje wyszukiwania Google

Wniosek: AI nie jest technologią przyszłości - już teraz otacza nas w codziennej pracy!

📚 Hierarchia pojęć: Od AI do praktyki (20 min)

Definicje z analogiami

🧠 SZTUCZNA INTELIGENCJA (AI)

• Definicja: Technologia umożliwiająca maszynom wykonywanie zadań wymagających ludzkiej inteligencji
• Analogia: AI to jak bardzo inteligentny asystent, który potrafi myśleć, ale potrzebuje jasnych instrukcji
• W edukacji: Wszystko co "rozumie" język, rozpoznaje wzorce, podejmuje decyzje

🤖 MACHINE LEARNING (ML)

• Definicja: Poddziedzina AI, gdzie maszyny uczą się z danych bez bezpośredniego programowania
• Analogia: Jak dziecko ucząc się rozpoznawać psy - po zobaczeniu wielu przykładów wie, że to pies, nawet jeśli nigdy wcześniej nie widziało tej konkretnej rasy
• W edukacji: Systemy które "uczą się" z zachowań uczniów i dostosowują materiały

🧬 DEEP LEARNING

• Definicja: Zaawansowana forma ML wykorzystująca sieci neuronowe inspirowane mózgiem
• Analogia: Jak mózg rozpoznający twarze - "widzi" oczy, nos, usta i łączy to w całość
• W edukacji: ChatGPT, Claude, systemy rozpoznawania mowy

Diagram hierarchii

🔄 Rewolucja w tworzeniu modeli AI (10 min)

Tradycyjny paradygmat ML vs Era LLM

Jeszcze 2 lata temu głównym kierunkiem tworzenia modeli ML było:

Era LLM zmieniła ten paradygmat:

Kluczowe różnice:

Przykład transformacji:

ZADANIE: Automatyczne ocenianie esejów

TRADYCYJNIE (2022):
1. Zbierz 10,000 esejów z ocenami nauczycieli
2. Przygotuj dane (tokenizacja, wektoryzacja)
3. Wybierz algorytm (Random Forest, SVM, Neural Network)
4. Trenuj model (2-4 tygodnie na GPU)
5. Waliduj i dostrajaj (kolejne tygodnie)
6. Wdróż infrastrukturę (serwery, API)
CZAS: 3-6 miesięcy | KOSZT: $50,000-100,000

DZIŚ z LLM (2024):
1. Napisz prompt: "Oceń ten esej w skali 1-6 uwzględniając..."
2. Dodaj 3 przykłady dobrych ocen
3. Przetestuj na ChatGPT/Claude
4. Zintegruj z API
CZAS: 1-2 dni | KOSZT: $20-50/miesiąc

Co to oznacza dla nas:

• Możemy tworzyć spersonalizowane narzędzia AI
• Szybkie prototypowanie rozwiązań
• Demokratyzacja dostępu do zaawansowanych technologii
• Fokus na efekt, nie na programowanie

🔍 Rodzaje uczenia maszynowego w praktyce (15 min)

1. Uczenie nadzorowane (Supervised Learning)

Jak działa: Pokazujemy systemowi przykłady z prawidłowymi odpowiedziami

Przykład w edukacji:

UWAGA: Ostateczna decyzja zawsze należy do nauczyciela!

2. Uczenie nienadzorowane (Unsupervised Learning)

Jak działa: System szuka wzorców w danych bez gotowych odpowiedzi

Przykład w edukacji:

3. Uczenie wzmacniające (Reinforcement Learning)

Jak działa: System uczy się przez próby i błędy, otrzymując nagrody za dobre działania

Przykład w edukacji:

💡 Praktyczne zastosowania w edukacji (25 min)

Demonstracja na żywo: "AI rozwiązuje problemy pedagoga"

Problem 1: Personalizacja nauczania

LIVE DEMO w ChatGPT:

PROMPT: "Mam klasę 25 uczniów klasy 7. Część z nich ma problemy z ułamkami, 
część już je opanowała. Jak dostosować lekcję żeby wszyscy byli zaangażowani?"

[Pokazanie odpowiedzi AI na żywo]

OBSERWACJE UCZESTNIKÓW:
- Czy odpowiedź jest praktyczna?
- Co można od razu zastosować?
- Czego brakuje w odpowiedzi?

Problem 2: Automatyczna ocena

PRZYKŁAD SYSTEMU OCENIAJĄCEGO:

INPUT: Esej ucznia o II wojnie światowej
"Wojna zaczela sie w 1939 roku. Niemcy napadli na Polske. Było duzo ofiar..."

AI ANALIZA:
✓ Poprawne fakty historyczne (3/5)
✗ Błędy ortograficzne (2/5)  
✓ Logiczna struktura (4/5)
✗ Powierzchowna analiza (2/5)

SUGESTIA AI: Ocena 3/6
KOMENTARZ: "Znasz podstawowe fakty, ale popracuj nad pisownią i dodaj więcej szczegółów"

ROLA NAUCZYCIELA: Weryfikacja, personalizacja feedbacku, ostateczna decyzja

Problem 3: Asystenci wirtualni

CHATBOT KLASOWY - PRZYKŁAD KONWERSACJI:

UCZEŃ: "Nie rozumiem fotosyntezy"
BOT: "Pomoże Ci! Fotosynteza to proces, gdzie rośliny robią jedzenie ze światła. 
      Który fragment jest niejasny - skład cząsteczek czy proces całościowy?"

UCZEŃ: "Jak roślina może zrobić jedzenie ze światła?"  
BOT: "Świetne pytanie! To jak piekarnia - potrzebujesz składników (CO2, woda) 
      i energii (światło słoneczne). Czy chcesz zobaczyć uproszczony schemat?"

KORZYŚCI: Dostępny 24/7, cierpliwy, może powtarzać w nieskończoność
OGRANICZENIA: Nie zastąpi nauczyciela, nie rozumie emocji, może się mylić

🛠️ Wprowadzenie do narzędzi (30 min)

ChatGPT - warsztat praktyczny

Rejestracja krok po kroku:

1. Idź na chat.openai.com↗
2. Kliknij "Sign up"
3. Podaj email lub zaloguj przez Google
4. Potwierdź konto przez email
5. Przejdź pierwszy tutorial

Pierwszy prompt - razem z grupą:

ZADANIE: Wszyscy wpisują ten sam prompt:

"Wyjaśnij pojęcie fotosynteziedla ucznia klasy 6 podstawowej. 
Użyj prostego języka i ciekawych przykładów."

OBSERWUJEMY:
- Jak długo trwa generowanie odpowiedzi?
- Czy wszystkie odpowiedzi są identyczne?
- Która analogia/przykład jest najlepsza?
- Co można poprawić w prompcie?

Claude - alternatywne podejście

Rejestracja:

1. Idź na claude.ai↗
2. Zaloguj się przez Google
3. Wybierz plan darmowy
4. Zapoznaj się z interfejsem

Test porównawczy:

TEN SAM PROMPT w Claude:

"Stwórz 5 pytań sprawdzających zrozumienie tematu 'Wielkie odkrycia geograficzne' 
dla uczniów klasy 7. Pytania powinny być na różnym poziomie trudności."

PORÓWNANIE z ChatGPT:
- Który styl odpowiedzi preferujesz?
- Które narzędzie dało bardziej praktyczne pytania?
- Jakie różnice zauważyłeś w podejściu?

✅ Zadania praktyczne (25 min)

Zadanie 1: Analiza przypadku własnej szkoły (10 min)

Instrukcje: Zidentyfikuj 3 konkretne sposoby wykorzystania AI w swojej szkole/przedmiocie

Szablon odpowiedzi:

MOJA ANALIZA AI W SZKOLE:

1. SPOSÓB 1: [np. automatyczne tłumaczenie komunikatów dla rodziców ESL]
   - JAK: [konkretny opis zastosowania]
   - KORZYŚCI: [co to da uczniom/nauczycielowi/szkole]
   - WYZWANIA: [jakie ryzyka/problemy widzisz]
   - REALNOŚĆ: [czy da się wdrożyć w ciągu 3 miesięcy?]

2. SPOSÓB 2: [np. personalizacja materiałów do różnych poziomów uczniów]
   - JAK: [...]
   - KORZYŚCI: [...]  
   - WYZWANIA: [...]
   - REALNOŚĆ: [...]

3. SPOSÓB 3: [np. wspomaganie tworzenia testów i quizów]
   - JAK: [...]
   - KORZYŚCI: [...]
   - WYZWANIA: [...]
   - REALNOŚĆ: [...]

PRIORITET WDROŻENIA: [który sposób chcesz spróbować pierwszy?]

Zadanie 2: A/B Testing narzędzi (12 min)

Instrukcje:

1. Wybierz pytanie związane z Twoim przedmiotem
2. Zadaj to SAMO pytanie w ChatGPT i Claude
3. Porównaj odpowiedzi według kryteriów
4. Wybierz lepsze narzędzie i uzasadnij

Przykładowe pytania do testów:

• "Jak wytłumaczyć [pojęcie z twojego przedmiotu] uczniom [wiek]?"
• "Stwórz quiz z 5 pytań z [temat] dla klasy [numer]"
• "Zaplanuj 45-minutową lekcję o [temat] dla [poziom]"

Szablon porównania:

PYTANIE TESTOWE: [Twoje pytanie]

CHATGPT:
- Ocena ogólna (1-5): [X]
- Trafność odpowiedzi: [X/5]  
- Praktyczność zastosowania: [X/5]
- Dostosowanie do poziomu: [X/5]
- Plusy: [co było najlepsze]
- Minusy: [co można poprawić]

CLAUDE:  
- Ocena ogólna (1-5): [X]
- Trafność odpowiedzi: [X/5]
- Praktyczność zastosowania: [X/5]  
- Dostosowanie do poziomu: [X/5]
- Plusy: [co było najlepsze]
- Minusy: [co można poprawić]

ZWYCIĘZCA: [ChatGPT/Claude] 
POWÓD: [dlaczego wybrałeś to narzędzie]
PLAN DZIAŁANIA: [jak wykorzystasz je w pracy]

Zadanie 3: Dyskusja grupowa - "Obawy i możliwości" (3 min)

Format: Szybka burza mózgów

• 1 min: Indywidualne notatki - największe obawy dotyczące AI
• 1 min: Indywidualne notatki - najbardziej ekscytujące możliwości
• 1 min: Wymiana w parach, wybór 1 najważniejszego strachu i 1 najciekawszej szansy

🎯 Przykłady dla różnych przedmiotów (15 min)

Język polski

PROMPT: "Stwórz 10 pytań do lektury 'Lalka' sprawdzających rozumienie głównych wątków"

AI POMAGA W:
✓ Tworzeniu pytań na różne poziomy (rozumienie, analiza, synteza)
✓ Analizie stylów pisania uczniów  
✓ Generowaniu tematów wypracowań
✓ Sprawdzaniu gramatyki i ortografii

DEMO NA ŻYWO: Pokażemy jak AI analizuje fragment wypracowania ucznia

Matematyka

PROMPT: "Wygeneruj 5 zadań tekstowych z procentów dla klasy 7, 
każde z innej dziedziny życia"

AI POMAGA W:
✓ Tworzeniu zadań na różne poziomy trudności
✓ Wyjaśnianiu pojęć krok po kroku
✓ Wizualizacji problemów matematycznych
✓ Sprawdzaniu rozwiązań uczniów

DEMO NA ŻYWO: Generowanie zadań z różnych kontekstów (sport, gotowanie, zakupy)

Historia

PROMPT: "Opisz przyczyny wybuchu II wojny światowej w formie 
dialogu między historykami"

AI POMAGA W:
✓ Prezentacji różnych perspektyw historycznych
✓ Tworzeniu scenariuszy i symulacji
✓ Analizie źródeł historycznych  
✓ Upraszczaniu skomplikowanych pojęć

DEMO NA ŻYWO: Tworzenie interaktywnego scenariusza historycznego

Nauki przyrodnicze

PROMPT: "Zaplanuj eksperyment pokazujący prawo zachowania energii 
dla uczniów klasy 8"

AI POMAGA W:
✓ Planowaniu bezpiecznych eksperymentów  
✓ Wyjaśnianiu zjawisk naukowych
✓ Tworzeniu symulacji i wizualizacji
✓ Dostosowaniu języka naukowego do wieku uczniów

DEMO NA ŻYWO: Projektowanie eksperymentu z dostępnymi materiałami

Język obcy

PROMPT: "Stwórz konwersację po angielsku: turysta rezerwuje hotel 
(poziom A2)"

AI POMAGA W:
✓ Tworzeniu autentycznych dialogów
✓ Sprawdzaniu gramatyki i słownictwa
✓ Generowaniu ćwiczeń komunikacyjnych
✓ Dostosowaniu poziomu językowego

DEMO NA ŻYWO: Tworzenie materiałów dla różnych poziomów CEFR

---

Sesja 2: Podejście etyczne do AI

⚖️ Zasady etyczne w AI

Responsible AI - kluczowe zasady

1. Sprawiedliwość - unikanie dyskryminacji
2. Niezawodność i bezpieczeństwo - przewidywalne działanie
3. Prywatność i bezpieczeństwo danych
4. Włączenie społeczne - dostępność dla wszystkich
5. Transparentność - zrozumiałe decyzje AI
6. Odpowiedzialność - jasne zasady użytkowania

🚨 Bias w modelach AI

Czym jest bias?

• Systematyczne błędy w podejmowaniu decyzji przez AI
• Może powstać z danych treningowych lub procesu modelowania

Przykłady bias w edukacji:

• Ocenianie prac uczniów na podstawie płci/pochodzenia
• Rekomendacje kierunków studiów oparte na stereotypach
• Nierówny dostęp do zasobów edukacyjnych

🔒 Prywatność i RODO

Kluczowe zasady przy używaniu AI

• Minimalizacja danych - używaj tylko niezbędnych informacji
• Zgoda - uzyskaj zgodę na przetwarzanie danych osobowych
• Transparentność - informuj o wykorzystaniu AI
• Bezpieczeństwo - chroń dane przed nieupoważnionym dostępem

📋 Checklist Responsible AI dla nauczycieli

• Czy dane uczniów są właściwie zabezpieczone?
• Czy wszyscy uczniowie mają równy dostęp do narzędzi AI?
• Czy wyniki AI są sprawdzane przez człowieka?
• Czy uczniowie wiedzą o wykorzystaniu AI?
• Czy AI wspiera, ale nie zastępuje nauczyciela?

🎯 Zadania praktyczne

1. Case study: Przeanalizuj przypadek bias w systemie rekrutacyjnym
2. Workshop: Zaprojektuj etyczne wykorzystanie AI w swojej pracy
3. Dyskusja: Stwórz zasady używania AI przez uczniów/studentów

---

Sesja 3: Konfiguracja narzędzi

🚀 Pierwsze kroki z ChatGPT

Zakładanie konta

1. Przejdź na chat.openai.com↗
2. Zarejestruj się używając email lub Google
3. Potwierdź konto
4. Zapoznaj się z interfejsem

🔧 Claude - alternatywne rozwiązanie

💰 Zarządzanie kosztami

Darmowe alternatywy

• Bing Chat - integracja z wyszukiwarką
• Google Gemini - narzędzie Google
• Perplexity - AI z dostępem do internetu
• Hugging Face - modele open source

🛡️ Bezpieczeństwo i prywatność

Dobre praktyki

• Nie udostępniaj danych osobowych uczniów
• Używaj pseudonimów w przykładach
• Sprawdź ustawienia prywatności
• Regularne zmiany haseł

✅ Zadania praktyczne

1. Setup: Skonfiguruj konta w 3 różnych narzędziach AI
2. Test: Porównaj odpowiedzi na to samo pytanie edukacyjne
3. Security check: Sprawdź ustawienia prywatności w każdym narzędziu